Το ατλαζένιο γοβάκι - Άγγελος Τερζάκης

"Το ατλαζένιο γοβάκι" - Παρουσίαση Άγγελος Τερζάκης

Έλλη Λαμπέτη Παντελής Ζερβός Το ατλαζένιο γοβάκι

Εθνικό Θέατρο 1964

Θαλασσοδαρμένος έρωτας

Το Ατλαζένιο Γοβάκι - Παρουσίαση του έργου από τον Άγγελο Τερζάκη, διευθυντή Ρεπερτορίου Εθνικού Θεάτρου

Paul Claudel (1868 - 1955)

Πέντε χρόνια απασχόλησε τον Κλωντέλ -με διαλείμματα- το "Ατλαζένιο Γοβάκι" από τα 1919 στα 1924. Ο ποιητής είχε αρχίσει να το γράφει στο Παρίσι, το τέλειωσε στο Τόκιο. Πριν απ' αυτό είχε δώσει στο θέατρο δέκα έργα. Είναι στη σειρά:

• Ο Χρυσοκέφαλος
• Η Πόλις
• Η Νεαρή Βιολαίν
• Η Ανταλλαγή
• Η Ανάπαυσις της έβδομης μέρας
• Ο Κλήρος του Μεσημεριού
• Ο Όμηρος
• Ο Ευαγγελισμός,
• Το Σκληρό Ψωμί
• Ο Ταπεινωμένος Πατέρας.

Στο "Ατλαζένιο Γοβάκι" θέλησε να ανακρούσει, να συγκεντρώσει σε δέσμη, όλα μαζί τα θέματα που είχαν ακουστεί στα προηγούμενα δράματα του. Το αποτέλεσμα είναι ένα έργο οικουμενικών διαστάσεων, ένα είδος κόσμου ολόκληρου όπως είχε γράψει γι' αυτό ο Αλβέρτος Τιμπωντέ.

Paul Claudel Το Ατλαζένιο Γοβάκι Α΄ Μέρος 13η εικόνα

Αυτή τη μορφή δραματικού έργου φαίνεται να την ονειρευόταν ο Κλωντέλ από την αρχή της σταδιοδρομίας του. Είχε μια αντίληψη προσωπική για το Δράμα. Είναι η έκφραση του κόσμου εν δράσει, ενός κόσμου που εμφορείται από το πνεύμα του Θεού. Ο άνθρωπος, τοποθετημένος ανάμεσα στο πνεύμα και στην ύλη, τη θεότητα και τον κόσμο, έχει χάσει την αρχική του αγνότητα. διατηρεί όμως τη μακρινή νοσταλγία της, μια θύμηση χαμένου παραδείσου. Ο ερχομός του Λυτρωτή ενέτεινε αυτή την αγωνία. Το προπατορικό αμάρτημα έχει εξαγοραστεί από το αίμα του Ναζωραίου, η σωτηρία βρίσκεται στο χέρι μας, όμως ένα είδος ακατανίκητης νάρκης, αδράνεια της ψυχής που έχει μπλεχτεί στα υποβρύχια φυτά της αμαρτίας, μας εμποδίζει. Η απλή χειρονομία να διαλέξουμε ό,τι είναι σωστό μας φαίνεται τρομερά δύσκολη. Αντιδικούμε με το Θεό, αντιδικούμε με τον εαυτό μας, με τη Φύση. Και κανένας μας, ως την ώρα του τέλους του, δεν μπορεί να ξέρει ποια θα είναι η έκβαση της δίκης. Για τον άνθρωπο η ζωή δεν είναι παρά ένα πλέγμα από συγκρούσεις και αντιφάσεις που δεν θα καταλήξουν στην υπέρτατη αρμονία παρά μόνον αν αποφασίσει να επέμβει η θέληση του.

Εξωτερικά το "Ατλαζένιο Γοβάκι" παρουσιάζεται σαν ένα από τα έργα εκείνα που δεν πειθαρχούν σε ορισμένο είδος, αλλά ξεχύνονται αδέσμευτα, έξω από κάθε συγκεκριμένη μορφή. Ακόμα και το εξαιρετικό μάκρος του το κάνει ξένο προς την οικονομία του θεάτρου. Γι' αυτό και η σκηνική του πραγματοποίηση, που επιχειρήθηκε για πρώτη φορά στη Γαλλία από τον Jean-Louis Barrault, αρκετά αργά, το 1943, στηρίζεται σε μια σύμπτυξη του βασικού κειμένου, σύμπτυξη που διατηρεί τα κύρια στοιχεία και το αρχικό του διάγραμμα. 

"Η σκηνή αυτού του δράματος - γράφει ο ποιητής, είναι ο κόσμος και ειδικότερα η Ισπανία στα τέλη του 16ου αιώνα μπορεί και στις αρχές του δεκάτου εβδόμου". Δεν πρέπει να ξεχνάμε πως ο γεωγραφικός προσδιορισμός εδώ δεν στενεύει στην ουσία τα όρια του σκηνικού χώρου: είναι η Ισπανία της αυτοκρατορικής ακόμα ακμής, πατρίδα ποντοπόρων και κατακτητών. Ο Κλωντέλ ακολουθώντας το παράδειγμα του κλασικού ισπανικού θεάτρου, διαιρεί το έργο του σε τέσσερις "Ημέρες", που και πάλι δεν συμπιέζουν το χρόνο σ' ανάλογα εικοσιτετράωρα, αλλά που καθεμιά τους δρασκελάει ελεύθερα τα χρονικά διαστήματα κι αντιπροσωπεύει ένα στάδιο στην εξελισσόμενη δράση. Η δράση αυτή είναι πλατιά, πολλαπλή, αγκαλιάζει μεγάλα τμήματα της ζωής, πολλές ηπείρους, μεταφέρεται από τη στεριά στη θάλασσα, συνθέτει το δραματικό και το κωμικό, το λυρισμό και την ειρωνεία.

Εθνικό Θέατρο 1965 "Το Ατλαζένιο Γοβάκι" - Ηθοποιοί

ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ

Σκηνική διασκευή του συγγραφέα Paul Claudel με τον σκηνοθέτη Jean-Louis Barrault, 1945, σε δύο μέρη

• Paul Claudel: Θεατρικό έργο "Το Ατλαζένιο Γοβάκι"
• Παντελής Πρεβελάκης: Μετάφραση
• Εθνικό Θέατρο 1964: Θεατρικός Φορέας
  
• Αλέξης Σολομός: Σκηνοθεσία
• Κλεόβουλος Κλώνης: Σκηνικά
• Αντώνης Φωκάς: Ενδυματολογική εργασία
  

ΔΙΑΝΟΜΗ ΚΥΡΙΩΝ ΡΟΛΩΝ

Έλλη Λαμπέτη

Λυκούργος Καλλέργης

ΥΠΟΘΕΣΗ

Το Ατλαζενιο Γοβακι Η Το Χειροτερο δεν Ειναι Σιγουρο οτι θα Ερθει

Τον άξονα του έργου τον αποτελεί η δύσκολη, προβληματική σχέση του Ροδρίγου και της δόνια Προέσας. Η Προέσα είνα παντρεμένη με τον δον Πελάγιο κι εκείνος την εμπιστεύεται στο φίλο του τον Μπαλτάσαρ, να τη συνοδέψει σε κάποιο πανδοχείο, όπου θα έρθει αργότερα, κι ο Πελάγιος, να την πάρει να φύγουν για την Αφρική. Όμως η Προέσα ελπίζει έτσι να συναντήσει τον Ροδρίγο, τον άνθρωπο που αγαπάει, μ' όλο που δεν τον έχει δει παρά μόνο μια φορά στη ζωή της. Σκοπός της είναι να παρατήσει τον δον Πελάγιο και να φύγει με τον Ροδρίγο. Προτού όμως ξεκινήσει με τον Μπαλτάσαρ, η Προέσα κάνει μια πράξη συμβολική: Ανεβαίνει στη σέλα της μούλας της, βγάζει το ατλαζένιο γοβάκι της και το αποθέτει στο χέρι του αγάλματος της Παναγίας που βρίσκεται στημένο πάνω στην είσοδο του σπιτιού του δον Πελάγιου: "Μην αφήσεις να γίνω αιτία διαφθοράς - λέει γι' αυτό το σπίτι που του φυλάγεις την πόρτα, σεβάσμια πορτάρισσα... Αλλά όταν δοκιμάσω να ορμήσω για το πονηρό, ας είναι με κουτσό ποδάρι! Το φράχτη που θα 'χεις βαλμένο μπροστά μου, ας τον πηδήσω με σπασμένο φτερό!".

Θέλει και δεν θέλει ν' αμαρτήσει η δόνια Προέσα για να προφυλαχτεί απ' το κρίμα κάνει το αφιέρωμα της στην Παναγία, και η ζωή της ολόκληρη -το έργο- θα είναι στο εξής η πάλη ανάμεσα σε δύο ακραία ορόσημα, η συμπλοκή της μοίρας της με τη μοίρα του αγαπημένου ανθρώπου. Υπάρχει πραγματικά -καθώς το βλέπει ο Κλωντέλ- κάτι το μοιραίο, ένας μυστικός προκαθορισμός στην περιπέτεια των δύο εραστών του δράματος. Αυτό τουλάχιστον αφήνει να διαφανεί από την αρχή ο δεμένος σ' ένα κατάρτι Ιησουίτης καλόγερος που προσεύχεται: "Γέμισε τους εραστές τούτους με πόθο τέτοιο που, κι αν στερηθούν την κοινή παρουσία τους στον καθημερινό βίο, να μη χάσουν την αρχική τους ακεραιότητα και την ίδια τους την ουσία, καθώς ο Θεός τους συνέλαβε άλλοτε μέσα σε ακατάσβεστη συνάφεια".

Ρεύμα μυστικοπάθειας έντονης διατρέχει το "Ατλαζένιο γοβάκι", το έργο αυτό που παρουσιάζεται ωστόσο μ' έναν έντονα μπαρόκ ρυθμό. Εκφράζεται σε μια γλώσσα πότε εξηρμένη, πότε συμβολική, πότε ηθελημένα πεζή, συχνά σιβυλλική, άλλοτε πάλι εικονοκλαστικά περιγελαστική, πάντοτε όμως πυκνά λυρική στη βαθύτερη σύσταση της. Το δράμα είναι τονισμένο στο κλειδί του αγεφύρωτου χωρισμού Προέσας - Ροδρίγου, στην εναγώνια κι' αμοιβαία αναζήτηση, πάνω από θάλασσες και στεριές, δύο πλασμάτων που είναι φορείς μιας τραγικής και θείας εντολής. Η Προέσα προορίστηκε να επιβάλει στον Ροδρίγο τη μυστική πληγή: Ύστερα από μακρύ βασανισμό, εξαντλητική περιπλάνηση, η πληγή αυτή θα οδηγήσει τον Ροδρίγο στο Θεό, υπέρτατο λιμάνι της ψυχής που δάρθηκε μέσα στους αγκαθερούς γρίφους του κόσμου τούτου.

• Δόνα Προέσα: Έλλη Λαμπέτη
• Δον Ροδρίγος (κατόπιν αντιβασιλεύς των Ινδιών): Πέτρος Φυσσούν
• Ιησουίτης καλόγερος (αδελφός Δον Ροδρίγου): Γρηγόρης Βαφιάς
• Δον Πελάγιος: Λυκούργος Καλλέργης
• Δον Μπαλτάσαρ: Παντελής Ζερβός

Αγγελος Τερζάκης Διευθυντής του Δραματολογίου του Οργανισμού Εθνικού Θεάτρου 💦

πηγή nt.archive.gr 💦

Paul Claudel όλα τα έργα εδώ 😀